FATE HMING KA PHUAH DAN

Mizote hian kan hming avanga buaina neuh neuh kan tawh hi sawi tur kan hre fur mai thei e. Ka hming a sei avang leh, lam a har avang leh ka hming lova min koh daih fo avang hian buaina neuh neuh ka ngah tawh khawp a, hei vang hian hming sei deuh leh lam har tak neih hi a simawm ka ti riau mai a. Chuvang chuan ka fate chu uluk takin an hming ka phuah a, ka phuah hma hian hming phuah dan tur criteria hrang hrang ka nei a. Chung atanga teh chuan ka fate hming hi ka phuah ta a. Tun thleng hian ka la lawm a, ka lawm tial tial a, ka fate tak pawh an lawmin ka hria.

"Fate hming hi nu leh pa phuah tur a ni," tih hi ka ngaih dan a ni phawt a. Tichuan hming ka phuah dawn chuan a hnuaia criteria te hi inen mil nan ka hmang a; zawh fam kim ka tum hram hram thin.

Hming chu:

1. Awmze nei ni thei se:

Hming awmze nei hi a hlu a, hanm dang pawh hian an lo ching ve tho mai. Chuvang chuan hming kan tawnga awmze nei neih a hlu ka ti a. Chu chu ngaihtuah hram hram tha ka ti.

2. Global hram se:

Tun lai khawvelah chuan hming hi pahnih first name leh last name neih a ngai tawh a. Hming phuah thar tur tan hriat a tha. Hming pahnih tal neih loh chuan computer age ah a buaithlak a, an phuah belhsak tho tho a ngai thin. USA ah chuan  hming pakhat chauh nei ho chu first name ang reng atan FNU( first name unknown) an lo peksak thin. Chutiang nei chu Mizo eng emaw zat an awm.

Asia ram lamah hian family/hnam hming hi a tir lamah kan dah deuh vek a. Khawthlang ho tih dan nen a inpersan ta tlat a. Chuvang chuan Asia ram hrang hrang te pawhin an tih mek dan angin kei ni pawhin kan tihdan hlui hi bansana khawthlang ho tih dan kan lak ve mai a ngai ta a. Hei hian kan harsatna la kal zel tur a solve dawn a ni. Hnam/chhungkaw hming kha last name a tana kan hman tan chuan nupuiin pasal hming lak te faten pa te last name tawm te a remchang tawh ang.

Last name atan hnam hming kan hmang hi a tha a khat, mahse a tawt lutuk thuai dawn a, a tawt tawh mah mah zawk a ni. Last name tana Khiangte, Sailo, Ralte, Colney etc a tam tak em avangin, huaisen deuh chuan last/family name tur dangdai leh mi la hman ngai loh an ngaihtuah chhuah a ngai ta bawk. Kan hnam hming ho pawh hi chik chiah ila, pu zui lem lo mah ila chuti teh chiama han uiawm a awm lemin a lang lo. Miin Ralte nih a hreh loh chuan Ralpui nih hrehna chhan tur a awm lo va. Sailo nih a hreh loh chuan Dailo, Vailo, Mitlo, Baklo etc nih hrehna chhan tur awmin ka hre lo. Dr. Rama Baklo te ni ta ila, a mawi em em a, khawvel khawiah mah hming thu hlaah harsatna a nei lo ang.

Hming ka phuah dawna ka rilrua awm tel thin pakhat leh chu hnam dang tan a nuihzatthlak thei ang em, tih hi a ni. Kan tawnga dik thlap si, hnam eng emaw tawnga zahmawh lo ni thei daih te hi a awm thei a, hriat vek chu thil theih ni lo mahse, phak ang chin china fimkhur chu a tha reng.

3. Mizo tak ni ngei bawk se:

Sap hming inphuah hi ka dem hran lo na a, ka tih ve tan chuan ka iai deuh thin. Mizo hming ngei ka duh a, hmeichhia an nih chuan a tawpah 'i' in tawp se;  mipa a nih chuan a tawpah 'a' awm ngei se ka duh bawk. He ka tradition hming tawpa 'i' leh 'a' awm hi ka ngai hlu a, chhawm nun kumkhua ka duh.

Tin, pate hming last name atan lak vang a hmeichhe hminga entirna'n, Judy Thangvunga tih ang chi hi ka ei lo leh tlat bawk. Mipa hming leh hmeichhe hming kan dah kawp avangin inkalh ka ti. Chuvang chuan kan pate emaw kan pasal ten emaw hnam hming kha first name tan an lo hmang a nih chuan fate leh nupui chuan last name atan pa ber first name kha hmang mai se thain a hria. Amaherawhchu entir nan pa ber hming kha Bobby Thangvunga  lo nih miau chuan nupui leh fate chuan last name inang tlang, a thar hmang se, pa ber hming la lo se, remchangah pa berin last name inang tlang hmang thei turin hming la thlak leh mai se tha berin ka hria.

4. Hnam tin tana lam awl  ni hram se:

Hming lam harsa neih hi mi hnam zinga awm dawn chuan a buaithlak duh khawp mai. Hming hi lam awl tak Mizo tak a awm theih ve tho sia avangin chu lam chu awn a tha in ka hria. Kan hming lam a har chuan mi hriat kan hlawh harsa em em a, lam a awl chuan Mizo tak hming pawh ni se hnam dangin an hre thuai thei ve a ni. Kan hming hnam dang tana lam harsa tak a nih chuan, kan duh dan leh dik kan tih danin an lam thei chuang si lo va, beng an tikham thlawn mai mai a ni. Kan nu hming hi Vanlalruati a nih duah mai a, hnam dang then khat, lam dik teuh deuh te chuan Valente te an ti mai mai a. Hrilh hrilh mah ila an lam dik tak tak thei lo va, an ziak dik thei bawk lo, buaithlak tak a ni.

5. Tawi lam ni thei hram bawk se:

Computer age a kan awm tawh avang leh kan intlawh pawh nasat tawh avang hian form fill up tur hi a tam duh khawp mai a, hming sei chu a buaithlak em em bik. A chang chuan hming thenkhat a ziahna tura ruata leng lo te pawh a awm hial thei a ni. Hming nei sei ho chuan a ninawmzia an hre theuh ang. Chuvangin dan kalh te a nih em loh chuan hming tawi lam ngaihtuah a tha khawp mai. A awlsam bik em asin!

Tak a, cell phone vela hming inhrilh mawlh mai hian hming sei chu a buaithlak duh. Vai ho an ni emaw, sap an ni emaw Russian pawh ni se, kan hming a sei miau chuan an tan hriat dik a harsa hrim hrim a. Hming a tawi viau erawh chuan tihsualna chance a tlem nge nge a ni.

CHUAN....

Mizote hi tam ila, hausa ila, lar em em ila, kan tih dan dan hi khawvel danga mi ten entawn thei zel dawn se chuan, kan tih phung pangngai zel hian hming phuah mah ila a sual tam pui lo. Amaherawhchu, chu din hmunah chuan kan la ding lo va, kan la ding mai dawn lo va, kan ding mai mai ngai dawn lo pawh a ni hlauh thei a. Chuvang chuan a tha lai paih si lovin a rem chang lo leh helhawm laite erawh kan paih ngam a hun. Mi hnam kan entawn dawn a nih pawhin awmze nei, kal phung nei, kan zia leh nihna hloh si lovin entawn thiam ila. Mi tih dan dan la duak duak mai lo vin, kan mil tawk leh kan tana tha tur tawk ngaihtuah ila...chumi chinah chuan huai takin ding ngam ila a duhawm ngawt mai.