ZORAM TAN (Mizo tawng chung changah)

                                                Kan Zo tlang ram nuam 

Eng nge sawi i tum ber?

Mizo tawng a thlukna chung chang hi kan sawi ve duh a ni.

Han sawi chhin teh.

Thlukna hi chiang nial mang lo hian kan nei a, a chunga thai kual hi a lar ber chu a ni. Hemi kan thluk dan pawh hi a inang lova, kan hman dan a inang lo nasa  hle. Hei hi her dik a ngaiin ka hria a ni.

Engtia her dik nge i duh a?

Ha ha.. thlukna hi neih ka duh vak lo va, kan nei duh talh a nih chuan chuan a chung thai kual reih hi a dik leh inang tlang a hman ka duh a ni. Hmun a awm chuan thlukna tel lova kan khawsak theih dan tur rawtna neih ka duh bawk a.

 Thlukna chu nei duh ta talh ila engtia tih tur nge?

Thlukna kan nei talh duh a nih chuan thumal reng reng hian rik dan tlanglawn ber( standard tone) nei theuh ta se. Chu standard tone neih dan tur tha ber chu kan thumal (word) hi sample atan eng emaw zat thlang chhuakin hnam hrang hrang, vai, sap, midum, mieng te chhiratir ila, chutan an lam dan atng chuan khavel huapin a standard ber ri tlang lawn ber chu a hriat theih mai ang a. Chu lam dan chu ri tlanglawn berah pawm ta ila.

Entirnan: mar ( hrui mar), tar (putar), ban ( chhang ban), fal ( thang chi khat), pal (huan pal), ram ( in lo ram) ang chi hi ri lai niin standard tone lo ni ta se, chung chuan thlukna an neih a ngai lo ang. Hemi thumal ang chiah a thluk dang ho hian thlukna an neih a ngai dawn ta zawk tihna a nih chu.A chung lam thluk hian 'sal' lam ta ila chung chu thumal kan nei lo a, awmzia a awm lo. Chuvang tak chuan  hei hi hun lo kal turah thu mal tur hual lawk theih, phuah chawp theih kan nei thei ta tihna a ni. Sal (slave)  chu a ri a hniam  avangin a thlukna a ngai dawn ta tihna a nih chu. Helai tea ka sawi tum ber chu 'lam dan ri lai' thlukna mamawh lo thumal kan identify phawt a fel ka ring a ni. A bak ho zawng  thluk dan tur chu muang changa er chhuah leh chi a ni ang, thlukna neih kan duh talh dawn a nih chuan.

A nih Mizo tawng thlukna neih lo awm dan tur zia rang chu?

Khai le, hei hi ka sawi duh ber lai ' a bapui thuk phum' chu a ni ta! Sap tawngah chuan thumal lam dan thuhmun chiah chiah ziak dan sipel dang an nei a. Ri thuhmun ziak dan hrang tihna a nih chu. Entirnan, Two, To, Too te hi a ziak dan a hrang vek nain a lam dan a inang vek lawi a, ( i lo lam hrang deuh kher a nih pawhin ka dem lo che a, mahse inang chiah chiahin lam la tuman an dem thei lo che) Kan sawi tum tak chu mite pawhin lam dan thuhmun chiah chiah pawh ziak dan hrang an neih mai lai hian eng vangin nge keini hian lam dan hrang daih ziak dan thuhmuna kan ziah tlat reng lem ang le tih hi a ni. Heng thumal thuhmun, a lam rik dan avanga kan buaina zawng zawng hi a sipel inang lovin ziak ta ila, rei lo teah a thluk avanga "VAL" kan buaina hi chu a reh mai ta ve ang.

Entirnan: B-A-N tih hi chi tam takin a lam theih a, awmzia a hrang vek bawk a, ti hian in sawi chhin dawn teh ang. Ban, chhangban ang hi BAN tiin ziak ila, Ban tho taksa peng, kut sawina hi BAAN ti ta ila, Ban tho, lazar ban ang hi BHAN ti ta ila, Ban tho, va ban vak ang hi BANN ti thung ila, Ban tho, hna thawktu ban ang hi BHAAN ti leh ta ila, a fiah thei fu lawng maw? Sawi tawh angin a tirah fiah lo mahse rei rial lovin a fiah chhawm mai a rinawm tlat.

Tin thumal thenkhat, lam rik dan thuhmun, awmze hrang daih si a awm leh a, chungte pawh chu a sipel ti hrang ta ila, kan buaina a fel thuai thei ang. Entirnan, R-A-L. hi mitthi Ral sawina a nih chuan RAAL ni ta se, hmelma sawina a nih chuan RHAL emaw RHAAL  ni ta se, liam ta mai Ral (dissolve)sawina chu RAL a ni mai ang chu.

A that hmel fu mai a, mahse a harsa viau lawng maw?

A awlai hauh lo ang a, mahse hman lai ata tawh thlukna siam tumin chinchang hre deuh chin hi chu an buai an buai kum khua a, mahse a thawi damna an hmu thei si lo.Khawl thar lo chhuak zel nen sign leh symbol siam chhuah lamah typewriter siamtute, computer siamtute kan thunun pha lo nen, hawrrawp  awmsa atanga kan inherrem ve mai zel hi a kawng  ber niin a lang a, kawng dang hi chu han er chhuah vak tum lo mai ila a hahdam mai awm e ka ti deuh. Han chhut ve vang vang teh.